Mạng phi tập trung công khai (decentralized public) dựa trên mô hình kinh tế và phần thưởng khuyến khích (incentive) của nó. Mô hình này được vận hành trong sự đồng thuận của mạng và có tác động trực tiếp đến các tính năng chính của mạng, đó là mức độ phân quyền và chính sách bảo mật. Mô hình kinh tế và phần thưởng khuyến khích thường bị bỏ qua, điều này thật đáng tiếc vì nó có lẽ là phần quan trọng nhất của các giao thức phi tập trung công khai. Hãy xem tại sao mô hình kinh tế lại quan trọng như vậy và cách Cardano Ouroboros Proof-of-Stake được thiết kế theo quan điểm của người dùng.
Mục Lục
Mối liên hệ giữa thế giới kỹ thuật số và thế giới vật lý
Mô hình kinh tế và phần thưởng khuyến khích liên kết thế giới kỹ thuật số và thế giới vật lý. Mô hình được thiết kế bởi một nhóm. Nó dựa trên kiến thức về hành vi của mọi người và động lực của họ để hành động trung thực. Thiết kế của mô hình sau đó được viết lại thành mã nguồn của giao thức. Mã nguồn hiện có trên GitHub và mọi người có thể xem lại. Mã nguồn được sử dụng như một đầu vào để tạo ra một nút (node) đầy đủ. Bạn có thể hình dung giao thức như một tập hợp các thuật toán mô tả về cơ bản cách phản ứng với các sự kiện bên trong và bên ngoài. Giao thức tồn tại trong thế giới kỹ thuật số, do đó, theo các sự kiện bên ngoài, chúng tôi muốn nói đến mọi sự kiện liên quan trong thế giới thực. Ví dụ: giao thức có thể dễ dàng xác minh xem một khối đã nhận, bao gồm tất cả các giao dịch, có hợp lệ hay không. Việc xác minh diễn ra hoàn toàn trong thế giới kỹ thuật số. Tuy nhiên, mọi người có thể ngăn chặn sự lan truyền khối hoặc họ có thể cố tình thay đổi mã nguồn để cố gắng thực hiện một cuộc tấn công. Một giao thức được thiết kế tốt sẽ có thể đối phó với tất cả các nỗ lực gian lận có thể xảy ra.
Đa số mọi người chấp nhận tiền như một động lực cho hành vi trung thực. Mối liên kết giữa thế giới kỹ thuật số và vật lý dựa trên khả năng của giao thức cung cấp cho mọi người phần thưởng vật chất. Không trực tiếp, nhưng gián tiếp. Tiền điện tử cần phải có thứ gì đó có giá trị trong thế giới vật chất. ADA là một đồng tiền gốc (native coin) của giao thức Cardano và có giá trị thị trường có thể được biểu thị bằng tiền fiat. Có một số lượng hạn chế đồng ADA nên chúng tự nhiên khan hiếm. Nói chính xác, sẽ chỉ có 45.000.000.000 (45 tỷ) đồng ADA. Theo như nhu cầu về đồng ADA, giao thức Cardano có một nguồn tài nguyên kỹ thuật số khan hiếm có thể được sử dụng để thưởng cho những người có hành vi trung thực.
Giá của đồng tiền ADA trong thế giới vật chất là rất quan trọng. Trong thế giới kỹ thuật số, đồng tiền ADA chỉ là những con số theo đúng nghĩa đen. Các đồng coin này nằm trên các địa chỉ và thuộc sở hữu của những người nắm giữ khóa riêng (secreat key). Đồng tiền kỹ thuật số chỉ có thể có giá trị khi có thể đổi chúng lấy thứ gì đó có giá trị trong thế giới vật chất. Các sàn giao dịch tiền điện tử đóng vai trò là nơi mọi người có thể bán đồng ADA để lấy tiền định danh.
Phi tập trung và bảo mật không miễn phí
Ngày nay con người dần mất niềm tin vào các cơ quan quản lý tập trung và họ thường không thể tin tưởng nhau trong thế giới kỹ thuật số. Phân quyền giải quyết vấn đề về sự tin tưởng. Một mạng lưới phi tập trung công khai, cùng với blockchain, có thể đóng vai trò như một thực thể đáng tin cậy cho hai bên không tin tưởng lẫn nhau. Nó hoạt động tốt nếu cả hai thực thể đều tin tưởng vào mạng. Niềm tin có giá trị chủ yếu trong thế giới toàn cầu hóa của Internet. Phân quyền cho phép tránh những người trung gian không cần thiết. Bảo mật cũng là một thuộc tính rất quan trọng của mạng phi tập trung vì nó có thể cố gắng thực hiện một cuộc tấn công và giao thức phải có khả năng ngăn chặn nó. Có nhiều cách tấn công có thể xảy ra. Một mạng công khai cho phép tất cả mọi người tham gia đồng thuận mạng. Sự đồng thuận của mạng là một cách bình đẳng để đưa ra một thỏa thuận giữa tất cả những người tham gia đang chạy một nút (node) đầy đủ. Một khối mới có thể được nối thành công vào chuỗi khối chỉ khi đa số người tham gia đồng ý. Một mạng lưới đồng thuận là một nơi tiềm ẩn dễ bị tấn công và có thể bị tấn công. Việc ngăn chặn các cuộc tấn công có thể dựa trên chi phí rất tốn kém để thực hiện cuộc tấn công đó.
Phân quyền chủ yếu là về việc phân phối quyền quyết định. Chất lượng phân quyền và bảo mật quyết định mức độ tin cậy của mạng đối với người dùng. Các thuộc tính này không miễn phí và mạng phải trả tiền cho chúng. Cardano’s Proof-of-Stake được thiết kế theo cách đảm bảo tính bảo mật cao và thúc đẩy việc duy trì mức độ phân quyền cao thông qua các mô hình kinh tế và phần thưởng khuyến khích. Cardano có đồng tiền ADA có giá trị để nó có thể thưởng cho những người tham gia đồng thuận mạng vì hành vi trung thực và dịch vụ chất lượng cao. Hơn nữa, nó có thể thúc đẩy các bên liên quan nắm giữ tiền xu và do đó duy trì sự phân quyền ở mức độ cao.
Những người tham gia đồng thuận mạng là những người vận hành nút (node). Lưu ý rằng nó là liên kết giữa thế giới kỹ thuật số và vật lý. Một người phải được thúc đẩy bởi một thứ gì đó có giá trị trong thế giới vật chất để phục vụ mạng lưới tồn tại trong thế giới kỹ thuật số. Có thể nói, người tham gia là thành viên của mạng lưới. Điều quan trọng cần lưu ý là mạng được phân cấp vì vậy nó phải là mạng mang lại phần thưởng cho những người tham gia. Đó không thể là nhóm đứng sau mạng hoặc ai khác hay nhóm chịu trách nhiệm thiết kế mô hình kinh tế và phần thưởng khuyến khích. Khi mạng chính được khởi chạy, mạng phải độc lập và tự chủ. Về việc duy trì mã nguồn và đổi mới giao thức, mạng không thể tự chủ hoàn toàn. Phần tất yếu của phân quyền phải là quản trị dự án và biểu quyết của các bên liên quan về sự phát triển của giao thức. Mạng nên có một khoản ngân sách để có thể thưởng cho các nhà phát triển và nhà nghiên cứu.
Mạng thưởng cho những người tham gia về bảo mật và các nhà phát triển vì đã duy trì giao thức, vì vậy phải có một số nguồn thu nhập. Nguồn thu nhập thường đến từ hai nguồn chính. Mạng Cardano sẽ tạo ra các đồng ADA mới sẽ được phân phối dần dần như một phần thưởng. Nguồn thu nhập này có giới hạn trong thời gian mười năm. Nguồn thu nhập thứ hai là phí giao dịch và phí triển khai hợp đồng thông minh. Ban đầu, các đồng ADA mới sẽ đóng vai trò chính trong chương trình phần thưởng vì có thể không có nhiều giao dịch được xử lý. Người ta mong đợi rằng sau mười năm sẽ thu được nhiều phí đến mức có đủ khả năng chi trả phần thưởng. Việc tạo ra các đồng tiền mới sẽ dần được thay thế hoàn toàn bằng việc thu phí.
Tính bền vững lâu dài của mô hình kinh tế
Mô hình kinh tế bao gồm số lượng tiền tối đa và đường cong lạm phát. Đường cong lạm phát về cơ bản là một thuật toán tạo ra một số lượng tiền mới nhất định trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là một loại trợ cấp mạng tạm thời sẽ giúp thưởng cho những người tham gia khi bắt đầu vận hành mạng lưới. Thu phí cũng thuộc mô hình kinh tế vì nó liên quan đến thu nhập của giao thức. Mô hình khuyến khích là một thuật toán xác định ai sẽ được thưởng khi làm tốt công việc. Sự đồng thuận của mạng lưới hoạt động với mô hình kinh tế và phần thưởng khuyến khích. Nói chính xác hơn, nó dựa vào việc có đủ thu nhập và nó sử dụng mô hình khuyến khích để thưởng. Các thuật toán trong full-node biết điều gì được coi là hành vi tốt và trung thực. Phần lớn những người tham gia quyết định về việc thêm một khối mới vào blockchain để sự đồng thuận trực tiếp xác định ai sẽ được thưởng. Giao thức có thể đánh giá hành vi của những người tham gia đồng thuận và thưởng cho họ thông qua mô hình khuyến khích.
Cần đảm bảo tính bền vững lâu dài của mô hình kinh tế. Tương đối dễ dàng đạt được điều đó khi mạng lưới có thể dựa vào nguồn trợ cấp dồi dào thông qua việc phát hành các đồng tiền mới. Một khi ngân sách trợ cấp đang ngày càng nhỏ thì điều đó có thể khó khăn hơn. Thu nhập của mạng lưới sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào việc thu phí. Do đó, mạng lưới chỉ có thể tồn tại trong trường hợp số lượng phí thu được đủ để thưởng cho những người tham gia đồng thuận.
Proof-of-Stake không phụ thuộc quá nhiều vào các nguồn lực vật chất như điện. Do đó, chi phí vận hành một nút (node) đầy đủ là thấp. Điều đó có nghĩa là phí có thể sẽ ở mức thấp trong tương lai xa và sẽ luôn có đủ số lượng tiền để thưởng. Việc dựa vào thu phí phụ thuộc trực tiếp vào khả năng mở rộng của giao thức. Càng nhiều giao dịch mỗi giây được xử lý thì số phí thu được càng nhiều. Nếu hàng triệu người sử dụng giao thức Cardano trong tương lai thì phí có thể tiếp tục rẻ.
Lưu ý rằng các khoản phí thu được không cần thiết trực tiếp để tạo ngân sách bảo mật. Ngân sách bảo mật của Ouroboros Proof-of-Stake luôn hiện diện và bảo vệ mạng chống lại cuộc tấn công 51%. Đồng tiền ADA được ủy quyền tạo thành ngân sách bảo mật và kẻ tấn công sẽ cần sở hữu hơn một nửa số tiền được ủy quyền để có thể thực hiện tấn công thành công. Ngân sách bảo mật chủ yếu chỉ phụ thuộc vào giá thị trường của tiền xu. Nó không phụ thuộc vào trợ giá mạng và phí thu được. Đó là một lợi thế lớn từ quan điểm bảo mật vì cuộc tấn công thường rất tốn kém. Chỉ cần cố gắng đếm xem bạn cần mua bao nhiêu đồng coin để có cơ hội thực hiện cuộc tấn công 51%. Có thể giả định rằng hơn một nửa số tiền đang lưu hành sẽ được ủy quyền cho các nhóm. Hơn nữa, giá của đồng tiền có thể tăng đáng kể nếu bạn cố gắng mua chúng trên thị trường mở. Ouroboros Proof-of-Stake thúc đẩy mọi người sở hữu tiền ADA và ủy thác chúng cho các nhóm. Nó rất thông minh. Nó không chỉ phân quyền mạng vì quyền quyết định thực sự được phân phối giữa nhiều bên liên quan mà còn tạo ra nhu cầu tự nhiên đối với tiền ADA. Mạng không chỉ thưởng cho các nhà khai thác nhóm mà tất cả các bên liên quan đã ủy quyền tiền cho các nhóm.
Một khía cạnh xã hội quan trọng khác của thiết kế Proof-of-Stake là thực tế tất cả các bên liên quan về cơ bản sở hữu mạng Cardano. Khi tầm quan trọng của mạng tăng lên, nhu cầu sở hữu một phần của mạng cũng sẽ tăng lên. Chỉ những người nắm giữ ADA mới có thể tham gia vào sự đồng thuận của mạng lưới và có thể được thưởng cho nó. Hơn nữa, họ có thể đưa ra các quyết định chiến lược liên quan đến phát triển giao thức. Bạn có thể hiểu ADA là một loại cổ phiếu mới vì bạn có thể là chủ sở hữu của mạng lưới và đảm bảo thu nhập thụ động vĩnh viễn. Tiền trợ cấp mạng và thu phí được sử dụng để thưởng cho tất cả các bên liên quan. Như chúng tôi đã nói, giữ cho mạng hoạt động rẻ nên tất cả tài nguyên có thể được sử dụng để thưởng cho chủ sở hữu. Không phải chỉ để chi trả tiền điện như một số hệ thống khác.
Mạng lưới đồng thuận
Càng có nhiều thực thể độc lập vận hành một nút (node) đầy đủ để tạo ra các khối mới thì càng tốt cho việc phân quyền. Mạng lưới cần thu hút một cách hiệu quả người tham gia từ mọi nơi trên thế giới. Sự đồng thuận Proof-of-Stake không phụ thuộc quá nhiều vào tiêu thụ điện nên chi phí vận hành nút (node) là tương tự ở tất cả các quốc gia. Cơ chế phần thưởng khuyến khích được thiết kế tốt phải thúc đẩy người tham gia có hành vi trung thực phù hợp với lợi ích tốt nhất của mạng lưới. Đồng thời, nó phải đánh lạc hướng hành vi thiếu trung thực.
Giao thức hoạt động với các phần thưởng khuyến khích thông qua đồng ADA nhưng các nhà khai thác pool có thể được khuyến khích bởi chủ nghĩa lý tưởng, đạo đức, mong muốn làm điều đúng đắn hoặc chỉ vì lý do họ sử dụng mạng Cardano trong công việc kinh doanh của họ. Proof-of-Stake vẫn an toàn khi hơn một nửa số tiền đặt cọc được nắm giữ bởi những người tham gia trung thực. Đối tượng tham gia là ai? Có ba nhóm chính: người điều hành nhóm, các bên liên quan và người dùng. Các nhà điều hành pool cần phải có số lượng tiền xu cao hơn để có thể bắt đầu vận hành chúng. Các bên liên quan là tất cả người dùng ủy quyền đồng tiền ADA cho các nhóm. Lưu ý rằng các bên liên quan có thể độc lập chọn một nhóm mà họ ủy thác tiền. Nó có nghĩa là các bên liên quan cũng tham gia vào phân quyền và họ được thưởng cho điều đó bởi giao thức. Có thể giả định rằng nó sẽ hấp dẫn đối với mọi người để đảm bảo thu nhập thụ động. Có thể nói, sự đồng thuận Cardano thưởng cho mọi người vì đã giữ được sự phân quyền. Nhóm thứ ba bao gồm những người dùng giữ tiền ADA nhưng không ủy quyền chúng vào một nhóm. Người dùng có một số cách sử dụng khác như giao dịch hoặc khóa ADA trong một hệ thống khác.
Để có quyền quyết định trong mạng lưới đồng thuận, một người cần tiền ADA. Càng nhiều tiền thì sức mạnh càng nhiều. Việc phân phối quyền quyết định đi đôi với việc phân phối tiền cho tất cả mọi người. Sức mạnh của một nhóm thường bao gồm các đồng tiền sở hữu nhà điều hành nhóm và các đồng tiền được ủy quyền bởi các bên liên quan. Nếu nhà điều hành nhóm hoạt động không trung thực hoặc hiệu suất của nhóm thấp thì các bên liên quan có thể quyết định ủy thác tiền cho nhóm khác. Do đó các bên liên quan trực tiếp tham gia vào sự đồng thuận của mạng lưới.
Cơ chế phần thưởng khuyến khích được mô hình hóa với giả định về tính hợp lý của những người tham gia. Mỗi người tham gia thường hành động ích kỷ để tối đa hóa lợi nhuận của họ (theo nguyên tắc của lý thuyết trò chơi). Những người tham gia trung thực rất hiếm. Gần như tất cả những người tham gia đều quan tâm đến bản thân và theo đuổi các chiến lược mang lại phần thưởng cho họ. Mô hình kinh tế, được lập trình trực tiếp trong giao thức, xác định các quy tắc và luật được sử dụng để thưởng cho tất cả những người tham gia đưa ra sự đồng thuận. Một trong những nguyên tắc cốt lõi của lý thuyết trò chơi là một hệ thống lý tưởng mà những người tham gia ích kỷ, hành động vì lợi ích tốt nhất của họ, theo thiết kế, cũng hành động vì lợi ích tốt nhất của hệ thống mạng.
Mối quan tâm của nhà điều hành nút (node) là trang trải chi phí và tạo ra lợi nhuận. Quyền lợi của các bên liên quan là đảm bảo thu nhập thụ động. Họ làm điều đó bằng cách ủy quyền tiền ADA cho các nhóm. Ủy quyền là một quá trình không tốn kém và dễ dàng. Những người nắm giữ ADA khác có thể tìm thấy một cách sử dụng hữu ích khác. Mối quan tâm tốt nhất của mạng là có nhiều nhà khai thác nhóm độc lập và trung thực, và nhiều bên liên quan bảo vệ các nhà khai thác không chỉ trong thế giới kỹ thuật số mà ở một mức độ nào đó còn trong thế giới thực.
Kết luận
Kế hoạch phần thưởng là một phần cơ bản của bảo mật giao thức và phải đảm bảo phân quyền hiệu quả trong mọi điều kiện có thể. Tính bảo mật của blockchain không thể được đảm bảo bởi chính giao thức. Khía cạnh kinh tế và hành vi của những người tham gia thực sự phải luôn được tính đến. Mô hình kinh tế và cơ chế phần thưởng khuyến khích được thiết kế trong mã nguồn và nhóm hy vọng rằng nó sẽ hoạt động mãi mãi.
Proof-of-Stake không phải là một công cụ tạo ra của cải. Cơ chế phần thưởng được thiết kế theo cách thúc đẩy người tham gia có hành vi trung thực và đảm bảo tính bảo mật và phân quyền cao của giao thức. Khả năng sử dụng duy nhất mang lại lợi nhuận. Blockchain không chỉ là về sự đồng thuận mà còn về khả năng sử dụng thực sự sẽ mang lại cho người dùng. Cardano sẽ có thể phát hành mã thông báo và sử dụng các hợp đồng thông minh. Hy vọng rằng nhiều người dùng thấy nó hữu ích và giao thức sẽ thu một lượng phí đủ để có thể thưởng cho những người tham gia đồng thuận. Nếu không có thu nhập, có thể không có đủ tiền ADA mà giao thức cần cho mô hình phần thưởng khuyến khích. Giao thức sẽ có 10 năm để được áp dụng hàng loạt.
Tổng hợp
Comments (No)